Nureyev
Review

Nureyev: een theaterstuk van wereldniveau

Half toneelstuk, half dansvoorstelling. Dat is het concept van het nieuwe theaterstuk Nureyev, geproduceerd door De Theater BV. Op 21 februari beleefde deze voorstelling haar première in het DeLaMar Theater in Amsterdam. Wij waren erbij aanwezig en vertellen je hoe het was.

Het verhaal

Nureyev, 54 jaar oud, heeft zojuist een generale van La Bayadère gezien en is niet blij. Hij heeft de twee hoofdrolspelers bij zich op het toneel geroepen en heeft verder iedereen weg gestuurd. Het gaat niet goed met Nureyev. Een tijd geleden kreeg hij de diagnose AIDS en hij weet dat hij stervende is. En dat La Bayadère waarschijnlijk het laatste ballet is waar hij ooit aan zal werken. Een afscheid van de dans. Een afscheid van het leven. Als Nureyev begint te praten, vertelt hij aanvankelijk over La Bayadère. Het verhaal van de verdoemde liefde tussen tempeldanseres Nikaya en strijder Solor. Maar vertellend over het ballet, vertelt Nureyev over zijn leven. Enkele weken nadat hij de rol van Solor op ditzelfde toneel danste liep hij over van zijn zeer strenge leven in de Sovjetunie naar de vrijheid van het westen, waar hij kon zijn wie hij was. Maar hij vond nooit rust. Hij bleef een zwervende ziel. In het leven. In de liefde. Op het toneel.

Hij woont de première bij, liggend op zijn divan in de coulissen. Aan het einde van de voorstelling wil hij graag nog één keer applaus halen. Alleen. De stervende en gebroken Nureyev staat op, en als de danser van weleer loopt hij voor de allerlaatste keer naar het licht. Het applaus tegemoet…

©Annemieke van der Togt

Eén groot monoloog

De eerste paar tellen moet je even wennen aan de tijd en plaatsing. Want wie is deze rare snuiter liggend op een rustbank? Wat is zijn achtergrond en hoe verhouden de dansers zich tot hem? Dat verandert snel wanneer Nureyev, gespeeld door Jan Kooijman, de dansers bij zich roept. Hij vertelt zijn twee hoofdrolspelers niet alleen hoe hij graag zou willen dat zij La Bayadère dansen, hij deelt tegelijkertijd een stuk van zijn levensverhaal.

De voorstelling is eigenlijk één groot monoloog, vertelt vanuit het oogpunt van Nureyev. Er vloeien twee verhaallijnen door elkaar heen. Enerzijds hebben we het hier en nu, waarin we Nureyev en zijn twee hoofdrolspelers bezig zien met La Bayadère. Tussendoor gaan we terug in de tijd en zien we flarden van het verleden van Nureyev; wie hij liefhad, hoe zijn passie voor dans is ontstaan en hoe hij zijn thuisland heeft moeten achterlaten.

©Annemieke van der Togt

Acteur in een danslichaam

De 1,5 uur durende voorstelling wordt moeiteloos weggespeeld door Jan Kooijman. We kennen hem tot nu toe voornamelijk van de diverse romcoms waarin hij speelde en zijn rol als de charmante ‘Danny’ in Goede Tijden Slechte Tijden. Voor die tijd volgde hij een dansopleiding en heeft hij langere tijd gedanst bij het Scapino Ballet. Dat maakte dat hij ook in verschillende dansprogramma’s, zoals So You Think You Can Dance, heeft gejureerd. Een theatervoorstelling over één van de grootste balletdansers ooit lijkt dan ook een goede volgende stap voor deze acteur in een danslichaam.

Jan Kooijman laat met deze voorstelling zien dat hij als acteur een geboren verteller is. Het premièrepubliek hangt aan zijn lippen en zit geruisloos te kijken. In de zaal kan je een speld horen vallen. Je gelooft ieder woord dat wordt gezegd en je voelt iedere emotie die voorbij komt. Het inlevingsvermogen van Jan maakt veel indruk.

Ook is het tof om Jan bezig te zien als danser. De controle die hij heeft over zijn lijf komt niet alleen in de choreografieën van pas. In het heden zien we namelijk hoe Nureyev een strijd voert met zijn zieke lichaam, iets wat als danser enorm confronterend en lastig te accepteren is. Jan wisselt soepel tussen de 54-jarige Nureyev die zich aan het einde van zijn leven bevindt en de jonge ambitieuze danser die hij daarvoor was. 

©Annemieke van der Togt

Een foutloos stuk dat echt binnenkomt

Jan wordt in dit stuk bijgestaan door twee geschoolde dansers: de Zuid-Afrikaanse Nehanda Péguillan en de Belgische Kiran Gezels. Ondanks dat zij geen woord zeggen, is hun fysieke spel allesbepalend voor het verhaal. Niet alleen spelen zij de twee hoofdrolspelers uit La Bayadère, ze vervullen ook de diverse personages uit het leven van Nureyev, zoals zijn moeder en zijn geliefde Erik Bruhn. Ook hierin zien we het belang van de dansachtergrond. Je herkent precies wie wanneer welke rol speelt. Het bewustzijn van hun lichamen, de mimiek en de non-verbale communicatie, alles klopt en weet je te ontroeren.

Daarnaast lijkt de muziek die voortdurend in het stuk op de achtergrond is te horen, met veel zorg en aandacht te zijn uitgekozen. Elke noot past precies bij de verhaallijn die wordt verteld. Tel daar de perfecte timing van de drie spelers bij op en je hebt een foutloos stuk dat echt bij je binnenkomt. 

©Annemieke van der Togt

Verliefd op ballet

Wanneer je na 90 minuten de theaterzaal weer verlaat, is het niet alleen Roedolf Nureyev die je een warm hart toedraagt. Het kan namelijk niet anders dan dat je ook een beetje verliefd bent geworden op het genre ballet. Wij hebben daarom ook niks anders dan lof door de makers van deze voorstelling. De manier waarop zij het verhaal van Nureyev tot leven hebben gewekt, is zeer indrukwekkend.

De verschillende elementen waaruit deze voorstelling bestaat, zijn zo sterk, dat je bijna gaat twijfelen of het wel echt van Nederlandse bodem is. Het zou zo opgevoerd kunnen worden op Broadway. Nureyev was een danser van wereldniveau, maar dit stuk komt er wel erg dicht bij in de buurt.

We raden je dan ook aan om dit stuk echt te gaan zien. Nureyev is nog tot en met mei 2023 in diverse theaters in Nederland te zien. Meer informatie én de speellijst vind je hier.

Header: ©Annemieke van der Togt

Eén reactie

Laat een antwoord achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *